Dit weekend is Sinterklaas weer aangekomen. Als grote stoere blanke mannen hebben hier en daar de Sinterklaascomité’s aangekondigd dat tijdens hun intochten hun Zwarte Pieten gewoon zwart blijven dit jaar. Over vijftien jaar zeggen ze op een verjaardag ‘ja, dat kon toen nog gewoon, gek hè?’ Hun gedrag is te verklaren met het ARIA-model.
ARIA staat voor amazing, resistance, imitation en acceptation. Als er iets verandert, zijn veel mensen eerst verbaasd, dan schieten ze in de weerstand, vervolgens doen ze mee en dan is het geaccepteerd.
Kijk naar roken. Iedere stap naar uitbanning kent een golf van verontwaardiging en weerstand, maar roken op een verjaardag is inmiddels uit den boze en roken in een café is een uitzondering. De weerstand zit soms diep, in dit geval tot in de rokende minister van Gezondheid. Maar aan haar door roken snel verouderende huid kun je zien dat haar verzet tegen echt uitbannen ook wel snel breekt.
Kijk nu ook naar de snelle opeenvolging van eetadviezen. Vlees en zelfs alcohol moeten in de ban. We doen er lacherig over en vragen ons af wie zich waar mee bemoeit. Maar tegelijk zien we beelden voorbij komen uit de jaren zestig van mensen die in precies dezelfde weerstand eetpatronen verdedigen waar we nu besmuikt om lachen. Gezond en lekker zijn in vele hoofden nog tegenstellingen. Over tien jaar niet meer. Dan zijn de Unilevers van deze wereld de Marlboro-fabrikanten van nu.
Bij Zwarte Piet zit dat sociologisch precies zo. ‘We’ zijn verbaasd dat iemand Zwarte Piet discriminerend vindt en schieten dan in de weerstand. We onthoofden de boodschapper (die Quinsy), halen ‘traditie’ erbij en gaan IJzeren Heinig verder met Zwarte Piet, liefst maken we hem nog een beetje zwarter.
En juist dat keiharde volharden in ‘we blijven doen wat we doen’ is de grondslag van een verandering die verder gaat dan wanneer je via concensus naar aanpassingen gaat. Dat komt door polarisatie (ja inderdaad: zwart wit-denken). Wie de hakken in het zand zet, kan er zeker van zijn dat de tegenpartij dat ook doet. Waardoor de argumenten van de tegenpartij beter over het voetlicht komen dan wanneer je van meet af aan zonder weerstand met elkaar in gesprek gaat.
En de argumenten van de veranderaars lijken me gewoon heel goed. Als iemand zich gediscrimineerd voelt, dan voelt die zich gediscrimineerd. Het is niet aan een ander, en al helemaal niet aan een blanke, te zeggen dat dat onzin is.
Zelf was ik vroeger Zwarte Piet en dan probeerde ik inderdaad een negeraccent na te doen (koewartje-achtig praten). Een presentatrice van RTL kreeg een handvol pepernoten op haar bureau gegooid ‘voor onze enige Zwarte Piet’. En ik voorspel dat er binnenkort meer van dat soort bewijzen van discriminatie van de ‘andere kant’ naar buiten komen. Net als je nu ziet dat blanke Nederlandse vrouwen massaal naar buiten brengen hoe wij blanke mannen ons seksueel misdragen. Ik denk dat dat een tegenreactie is ‘de testosteronbom’-beschuldiging richting vluchtelingen.
Sinterklaas is over tien jaar gewoon een leuk kinderfeest. Sinterklaas. Zonder Zwarte Piet.