De jaren verstreken, en het leven ging verder. Zonder moeite doorliep ik de Mavo en na het behalen van mijn diploma, vond ik snel een baan als administratief medewerkster bij een klein bedrijf. Later werkte ik als afdelingssecretaresse bij verschillende bedrijven. Ik trouwde met Iwan, en scheidde enkele jaren later. Ons huwelijk was niet bestand tegen onze grote verschillen in karakter en levensinstelling. Zonder al te veel toestanden gingen Iwan en ik uit elkaar, de jaren verstreken en het leven ging verder.
Met mijn broers Tony en Robert bleef het contact minimaal. Uiteindelijk waren wij niet samen opgegroeid. Tony woonde in Amsterdam toen ik met Pa naar Zwolle verhuisde, en Robert woonde bij onze moeder. Totdat hij voor zijn studie verhuisde naar Utrecht. Pa en ik zagen Tony en Robert amper. Voor Pa vond ik het allerberoerdst, dat mijn broers hem zo gemakkelijk negeerden, maar Pa reageerde laconiek.
“De jongens moeten zelf hun weg in het leven vinden, en ik ben niet bepaald een ‘lichtend’ voorbeeld voor hen geweest”, merkte Pa eens op. Pa stimuleerde mij ook om mijn eigen weg te vinden, en op zijn manier steunde hij mij daarin. “Kind, jij moet zelf je eigen keuzes maken, en het leven is echt niet altijd even leuk en gemakkelijk. Maar jij komt er wel, jij bent een sterke meid met een heldere kop”, merkte Pa eens op.
Mijn vroegere vriendin Lydia, haar zus en ouders zag ik niet meer. Lydia wilde geen contact meer met mij, en pas later begreep ik het ook wel. Tante Tineke sprak hierover, toen ik haar eens in de stad tegenkwam. “Het is niet persoonlijk bedoeld, maar Lydia heeft niet gemakkelijk. Het is heel moeilijk voor haar om vriendinnen te vinden, en aan de Mavo heeft ze slechte herinneringen. Het is het beste zo, en misschien komen jullie elkaar later wel weer tegen’, zei tante Tineke. Ik nam de mededeling van tante Tineke voor kennisgeving aan. Inmiddels had ik andere vriendinnen op school en Lydia verdween steeds meer naar de achtergrond.
De jaren verstreken en Pa werkte met veel plezier tot zijn 70e jaar als beheerder van de stationskiosk. Hij had een verantwoordelijke baan, en kon goed overweg met de klanten. Totdat hij ineens een zware beroerte kreeg, en van een gezonde en vitale man veranderde in een hulpbehoevende man, die niet meer voor zich zelf kon zorgen. Na zijn ziekenhuisopname werd Pa opgenomen in een verzorgingshuis, waar hij altijd bleef wonen. Mijn broers bezochten hem daar ook niet, en ik was een van zijn zeer weinige bezoekers. Het was beslist niet gemakkelijk om Pa trouw te blijven bezoeken, want hij verviel weer in somber stilzwijgen, waardoor onze gesprekken snel stokten. Ook vond ik het heel moeilijk om mijn vader in die grote rolstoel te zien zitten, en geconfronteerd te worden met zijn afhankelijkheid. Toch klaagde hij nooit.
En toen kwam het bericht dat Pa ernstig ziek was, en hij niet lang meer zou leven. De laatste weken van zijn leven hadden Pa en ik verrassende goede gesprekken. Daarbij sprak hij openhartig over zijn verleden, en onze halfzus Jetty, die geboren was uit zijn relatie met Eveline van Gelderen. Over het feit dat hij het kind niet erkende, zei hij bitter: “En dat was het stomste wat ik ooit heb gedaan. Ik was een grote schoft, heb mijn verantwoording niet genomen, en dat is nooit meer terug te draaien”.
Uiteindelijk overleed Pa in het ziekenhuis. Hij had gelukkig niet geleden. De volgende dag zat ik aan zijn bed, en nam op mijn manier afscheid van hem. Na een poos in gedachten te hebben gezeten stond ik op, en belde mijn broers en onze moeder.
Wordt vervolgd.